01·09·2021
Dokumentuaren jatorria
XIII. Mendean Orreagako Santa Maria monastegiak Andatza mendia jaso zuen dohaintzan. Zehazki, 1388koa da Martin Gonzalbiz, Achegako jauna (Usurbil) eta Orreagaren arteko akordioa. Nafarroako Kolegiatarentzat garrantzi handiko mendia zen Andatza, besteak beste, bertako basoaren ustiaketarako eta transhumantziarako. Orreaga eta Zizurkilen artean gatazka sortu zen mendiaren jabegotzagatik eta mugengatik, eta epaiketara jo zuten. Azkenean, 1389an hartu zen Andatzako eremuari buruzko erabakia, Orreagako Santa Maria Ospitalaren eta Zizurkilgo komunitatearen artekoa. Epai honetan eztabaidagai ziren mugarriak finkatu ziren. Zizurkilgo artxibategian gordetzen da epaiketaren ebazpen originala, pergamino dotorean idatzitakoa.
Aurkikuntza
2019ko abuztuan Asier Agirresarobe, Yoseba Alonso eta Javi Castro ikertzaileak ‘Usurbilgo mugarriak eta Andatzako errotarri harrobiak’ ikerlana egiten ari ziren. Ikerlan horren harira, bisitaldia egin zuten Orreagako artxibategira eta han bildu ziren David Ascorbe, artxibategiko arduradunarekin eta Bibiano Esparza, kolegiatako priorrarekin. Yoseba Alonso konturatu zen aztertutako dokumentuetako batek Zizurkilen ezagutzen duen beste dokumentu baten antza duela. Dokumentu hau da: Guipuzcoa, fajo 2-11, perg. 260, 1389 urtea. Yosebak Zizurkilgo artxiboa bisitatu zuen dokumentuaren neurriak bat datozela egiaztatuz. Bide batez, Iker Urruzola alkateak Teodoro Hernandorena Kultur taldeko Julian Arrastoa eta Joxin Azkue elkarteko kideekin harremanetan jarri zuen.
Balioan jartzea
2019ko urrian, Yoseba Alonsok gestioak egin zituen Rosa Ayerbe Erdi Arokoarekin Orreagako dokumentuaren zatia transkribatu ahal izateko. Gutun zatitua da, non aldeetako batek bi pergamino ditu elkartuta eta Orreagako Errege Kolegiataren artxiboan kontserbatzen da. Beste zatia Zizurkilgo udal-artxiboan gordetzen den pergamino bat da, 1389ko arbitraje-akordioan edo epaian mugarri batzuk non ezarri xedatuz. Mugarri horietako batzuk, horietako hiru gutxienez Orreagako gurutze-basoaren ikurra edo ikurra dutenak, gaur egun tokian bertan kontserbatzen dira eta Zizurkil eta Usurbil udalerrien arteko mugaren parte dira. Teodoro Hernandorena taldeak, bestalde, bi dokumentu digitalizatuen transkripzio osoa eskatu zion Stilogo (Malaga) enpresari.
Agerraldiaren amaieran, bi dokumentuak batu dituzte, fisikoki, 632 urteren ostean.
